به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در همایش ملی " امام خمینی(ره) و تعلیم و تربیت اسلامی " با اشاره به اینکه بررسی موضوع همایش به چند شکل و در چند مرحله، قابل انجام است، ادامه داد: اولین کار این است که فرمایشات امام (ره) در تعلیم و تربیت اسلامی اعم از سخنرانی ها، نوشته جات و کتاب هایشان مورد بررسی قرار بگیرد و تنظیم و مدون شود که این فعالیت در واقع توصیفی از نظریات حضرت امام خمینی(ره) در زمینه تعلیم و تربیت است.
آیت الله محمدتقی مصباح یزدی ادامه داد: در مرحله دوم می تواند نوعی ارزشیابی و قضاوت نیز انجام بگیرد و بین نظریات ایشان و دیگران تحقیقی تطبیقی صورت بگیرد و برتری نظرات ایشان تبیین و اثبات شود.
وی ادامه داد: برداشت دیگری که می توان از عنوان این همایش داشت این است که سیره تعلیم و تربیتی ایشان به عنوان یک مربی در نظر گرفته شود و استفاده ایشان از منابع اسلامی مورد بررسی قرار بگیرد و اگر مفهوم تربیت ، شامل خودسازی و خودپروری نیز دانسته شود، بررسی شود که امام(ره) چگونه خودسازی کردند، خانواده خود را چگونه تربیت کردند، تأثیرات تربیتی ایشان در بین دوستان و جامعه و بالاخره در جهان چه بوده است.
علامه مصباح یزدی در تبیین ویژگی ها و امتیازات نظرات امام(ره) در بحث تعلیم و تربیت در مقایسه با دیگر صاحب نظران، به بحث عزلت و گوشه نشینی برای رسیدن به قرب الهی اشاره کرد و گفت: اصولا تعلیم و تربیت برای فعلیت بخشیدن و شکوفا کردن استعدادهای بالقوه و نهفته در درون انسان است که عالی ترین شکل آن با عنوان تربیت عرفانی برای سیر و سلوک عرفانی معرفی می شود و افرادی عزلت و خلوت گزیدن را از ارکان و ابزارهای سیر و سلکوک و رسیدن به تکامل انسانی می دانند.
وی گفت: اگر بخواهیم معنای صحیحی از این گوشه نشینی ارائه دهیم، این است که انسان نباید با کسانی که اهل گناه و اهل لهو هستند، معاشرت داشته باشد تا سبب جلوگیری از تکامل معنوی وی نشوند.
این استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به اینکه برخی از بزرگان نیز این شیوه را نپسندیده و حتی آن را مخل تربیت کامل و خودسازی می دانند، ادامه داد: نظر حضرت امام خمینی(ره) در خصوص عدم خلوت گزینی و عزلت واضح تر از آن است که نیاز به تبیین داشته باشد، اما با مقایسه و ارزیابی بهتر روشن می‌شود که کدام یک برتر است.
علامه مصباح یزدی به تبیین دلیل برخی صاحب نظران برای لزوم کناره گیری از اجتماع پرداخت و گفت: سیر و سلوک برای این است که انسان به قرب الهی و شهود برسد و برای رسیدن به این علم حضوری، تمرکز لازم است، چرا که با تمرکز ، حالات روانی انسان قوی تر می شود ولی با حضور در اجتماع و معاشرت با دیگران از این تمرکز کاسته می شود و لذا مانع دست?یابی به این شهود و علم حصولی می شود.
وی با اشاره به اینکه انزوا طلبی در دستورکار امام(ره) قرار نداشته است، ادامه داد: به دو روش می توان نظر امام(ره) را برتر از سایرین دانست، که روش اول روش تعبدی است، یعنی به سیره پیامبر و ائمه(ع) رجوع شود که نتیجه آن موافق نبودن سیره آنها با عزلت گزینی است، چرا که ایشان حضور فعالی در عرصه های اجتماعی داشتند وهرگز شاگردان خود را به خلوت گزینی دعوت نکردند و اگر ائمه(ع) گوشه نشین بودند و فقط به ذکر گفتن می پرداختند، حاکمان جور به آزار و اذیت و مخالفت با آنها نمی پرداختند و آنها را به شهادت نمی رساندند، بلکه به خاطر حضور آنها در عرصه های اجتماعی بود که حکام ظالم احساس خطر می کردند و آنها را مورد آزار قرار می دادند.
علامه مصباح یزدی در خصوص روایاتی که در رابطه با سفارش به عزلت و گرسنگی و مانند آنها برای رسیدن به قرب خدا وارد شده است، خاطر نشان کرد: این روایات در واقع برای کنترل افراط هاست، چرا که انسان طبق غرائز حیوانی حد و مرزی برای سخن گفتن، خوردن و لذت بردن نمی شناسد و معمولا در این راه ، افراط می کنند و این روایات در واقع ناظر به عدم افراط در معاشرت و خوردن و سایر غرایز است.
وی ادامه داد: به روش دیگری نیز می توان جواب داد وآن این که، بدون شک قرب الهی و شهود اسماء و صفات الهی، کمال بزرگی برای مخلوق است، اما هدف آفرینش خداوند متعال از انسان تنها این مورد نبوده است، چرا که خداوند مخلوقاتی دارد که کارشان همین است و ما آنها را با عنوان فرشتگان می شناسیم و طبق روایات تعداد آنها نیز بسیار زیاد است، بلکه خداوند انسان را خلق کرد تا خلیفه وی باشد و همه تجلیات الهی را درک کند، نه اینکه تنها تلاش خود را در یک جهت متمرکز کند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: هرچند انسان می تواند با عزلت نشینی تمرکز خود را بیشتر کند و در این جهت رشد کند و این کار برای کسی که حتی ایمان به خدا ندارد، نیز ممکن است، اما این هنر انسان و هدف خلقت انسان نیست، بلکه هنر انسان اینست که مظهر اسماء و صفات الهی بشود و در همه جهات مجلای کمال الهی باشد.
وی با بیان مثال هایی ادامه داد: هرچند انسان باید چشمش را کنترل کند و همین کنترل چشم آثار عظیمی در پی دارد، اما باید توجه داشت که انسان فقط چشم نیست، بلکه گوش، دست، پا، مغز و دل هم دارد، و باید در همه این اعضا و جوارح خدا را بندگی کند و در همه آنها جلوه الهی داشته باشد و کسی که با عزلت قصد انس با خدا و رسیدن به کمال را داشته باشد، در واقع فقط به یک جهت از جهات و نعمت های مختلفی که خدا به او داده توجه کرده است.
آیت الله مصباح با اشاره به اینکه انبیاء نیز برای رساندن انسان ها به تکامل در همه زمینه ها آمده اند، خاطر نشان کرد: طبعا رسیدن به این مقام در همه جهات بسیار دشوارتر است تا کسی که بخواهد در یک جهت متمرکز شود و پیشرفت کند، بلکه می توان گفت: وجه تمایز انسان از دیگر مخلوقات، جامعیت وی نسبت به کمالات و مظهریت او نسبت به همه صفات الهی است.
وی با اشاره به اینکه رسیدن به کمال انسانی و انسان کامل شدن در گرو عمل به دستورات الهی است، ادامه داد: قسمت اعظم این دستورات مربوط به مسائل اجتماعی است و گاهی انسان برای اطاعت امر الهی باید از مال، جان، فرزند، آبرو و حیثیت خود بگذرد و مسلما این چنین شدن دشوارتر از عزلت گزینی و ذکر گفتن است.
استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به نمونه هایی از زندگی امام خمینی(ره) ، وی را تسلیم محض اراده الهی خواند و گفت: امام (ره) برای ادای وظیفه هیچ حد و مرزی را نمی شناخت و از ابتدای حرکتش در مسیر بندگی خدا قرار گرفت و تا آخرین لحظه عمرش ذره ای از این مسیر منحرف نشد و امثال بنده هرگز نخواهند توانست مثل ایشان شوند، همانگونه که ایشان مثل حضرت علی(ع) نبود، اما در بین انسان های عادی شبیه ترین انسان ها به علی(ع) بود و ما باید سعی کنیم شبیه ترین انسان ها به امام(ره) شویم.
گفتنی است، همایش ملی " امام خمینی(ره) و تعلیم و تربیت اسلامی" روز 25 اردیبهشت ماه در تالار شیخ مفید دانشگاه قم برگزار شد.